door J.C.T.C. Boer

4de herziene uitgave 2018, in eigen beheer uitgegeven

388 pag.  (A4 formaat)  € 28,78 (verkrijgbaar via Bol.com)

Boeken over Nederlandse soldaten die na 1945 naar Indië gingen zijn er tegenwoordig in overvloed. Zelf hebben ze boeken geschreven maar ook na hun overlijden zijn er boeken samengesteld aan de hand van nagelaten dagboeken of brieven.

Boer heeft ook een boek geschreven in dit genre maar dan wel een heel speciale. Zijn opa werd in februari 1940 door de Koloniale Reserve naar Indië uitgezonden als gewoon beroepssoldaat voor het KNIL. Soldaat Boer nam dan ook deel aan de strijd tegen de Japanners in 1942. Na het gevecht in de Tjiaterstelling raakte hij in Japanse krijgsgevangenschap en werd te werk gesteld aan de Birma spoorweg. In Saigon werd hij uiteindelijk bevrijd uit krijgsgevangenschap en daarna bleef hij als 'voortrekker' in Indië. Daar diende hij 2 jaar lang bij een KNIL bataljon in de Riouw archipel. Na die periode werd hij opleider bij de Veiligheids Bataljons die door generaal Spoor in het leven waren geroepen.  Dat waren inheemse eenheden die de veiligheidstaak van de Nederlandse troepen  zouden hebben moeten overnemen. Na de opheffing van het KNIL is die opa Boer overgegaan naar de Nederlandse Landmacht.

Meerdere KNIL officieren hebben geschreven over hun belevenissen maar boeken over de gehele loopbaan van een gewone Hollandse KNIL soldaat zijn bijzonder dun gezaaid. Er is echter één probleem met dit boek. Zoals zoveel van zijn sobats wilde opa Boer nooit veel vertellen over zijn diensttijd in Indië. Wel liet hij een fotoalbum na en die was het enigste uitgangspunt voor zijn kleinzoon om de gehele diensttijd te reconstrueren.

Heel precies probeert de schrijver in dit boek die reconstructie te maken. Op sommige punten helaas een beetje te precies. En voor sommige dingen gebruikt hij heel complexe redeneringen. Misschien speelt een beetje gebrek aan onderzoekservaring of mogelijk zelfs dat de basiskennis over het onderwerp soms wat tekort schiet, de schrijver een beetje de parten. Bepaalde punten hadden namelijk op een veel simpelere manier aangetoond of opgelost kunnen worden. Hij heeft wel heel hard gezocht naar de sporen die zijn Opa in de archieven heeft achtergelaten. Die gebruikt de schrijver als leidraad voor de loopbaan van zijn Opa en vult dat aan met een algemeen tijdsbeeld van die periode. Maar helaas ontbreekt daarin nu net de stem van zijn Opa. Daardoor zou het hele verhaal een menselijker gezicht hebben gekregen. Zo zou het bijvoorbeeld leuk zijn geweest als zijn Opa ooit had verteld waarom hij nu dienst genomen had bij het KNIL. Helaas is dat niet het geval en daardoor zou het een erg steriel boek geworden zijn, ware het niet dat Boer het boek rijkelijk geïllustreerd heeft met foto’s uit het fotoalbum van zijn Opa. Hierdoor krijgt de lezer wel een aardig inkijkje in het leven en werken van de gewone KNIL-soldaat in de periode 1945-50. Voor wat betreft de opleiding van de Veiligheids Bataljons is dit boek zelfs een uniek document te noemen.

Henry Klom, 2019, voor de website van Mars & Historia