4-8 RI Van Amersfoort naar Batavia 1947-1950, door Arnold Olsthoorn.

2013, 516 pag., hardcover, ISBN 9789085483717

Na hun vertrek uit Nederlands-Indië werden bij veel eenheden aan de mannen, een speciaal gemaakt herinneringsboekje uitgereikt. Dit soort boekwerkjes, die voor en vaak door de troep zelf geschreven werden worden tegenwoordig ‘bataljons boeken’ genoemd. Vaak werden ze in een kleine opgave gedrukt en soms waren ze heel luxe gedrukte uitgaves met veel foto’s, sommige heel informatief en soms waren niet meer dan niemendalletjes. Tegenwoordig zijn dit soort boekwerkjes uit de periode tot 1950 erg gezocht voor informatie over de geschiedschrijving van de Nederlandse troepen in Nederlands-Indië. Ook de leden van 4-8 RI ontvingen zo’n herinneringsboekje met de titel ‘4-8 op wacht’. Ik wil dit 96 pagina’s tellende boekje nog net geen niemandalletje noemen. Het is tegenwoordig heel moeilijk om aan dat boekje te komen en als je het al tegenkomt dan mag je er de hoofdprijs voor neertellen.

Vanaf de jaren ‘80 verschenen er weer een nieuwe collectie ‘bataljons boeken’. De veteranen waren op pensioengerechtigde leeftijd geraakt en zochten hun oude dienstmaten weer op. Ter gelegenheid van die reünies werden ook weer boekjes samengesteld en ook die hebben de benaming ‘bataljons boeken’. Vaak waren dit niet meer dan een stapeltje ingebonden fotokopietjes. Het kenmerkende aan die uitgaves is wel dat er niet veel in uitgelegd werd. Het lezerspubliek was er zelf bij geweest en had alle benodigde voorkennis. Ze waren bekend met de omstandigheden en hadden geen uitgebreide uitleg nodig. Die werkjes zijn daardoor ook vaak doorspekt met een jargon dat voor een buitenstaander niet altijd te doorgronden is.

De laatste 10 jaar zijn er diverse nieuwe werken verschenen die de tweede golf aan ‘bataljons boeken’ in kwaliteit sterk overtreffen. ‘De jongens van Toedjoe Poeloe Doea’ door J. van Boeijen en ook ‘Tropenjaren ploppers en patrouilles’ van Jac Bartels zijn daarvan voorbeelden. Aan die categorie mag met stip worden toegevoegd, het boekwerk ‘4-8 RI van Amersfoort naar Batavia’ door Arnold Olsthoorn.

De vader van Olsthoorn maakte deel uit van 4-8 RI en was actief op reünies. Zodoende kreeg de schrijver ook contact met andere veteranen van 4-8 RI. Hij heeft in samenwerking met zijn veel fotograferende vader, een boek gemaakt over de Indische periode van 4-8 RI. Geen stapeltje ingebonden fotokopietjes maar een lijvig boekwerk van 516 pagina’s, op zwaar glanspapier zodat alle foto’s haarscherp zijn afgedrukt. Het is fraai vormgegeven en tekstueel heb ik slechts een paar kleine schoonheidsfoutjes kunnen ontdekken.  Al het rijkelijk getoonde fotomateriaal is adequaat beschreven en zijn duidelijk een aanvulling op de tekst. 

Wat dit boek bijzonder maakt is dat Olshoorn heel veel uitlegt over de omstandigheden waarin deze episode zich afspeelde. Zo laat hij bv de bewapening en de uniformering zien maar ook welke sigaretten er verkrijgbaar waren. Dat laatste is natuurlijk een randverschijnsel dat niet meteen vertaald kan worden naar de gevechtscapaciteit van 4-8 RI. Maar net als de CADI of de geestelijke verzorging was het voor de mannen zelf wel heel belangrijk. Naast een min of meer chronologische vertelling over de bezigheden en de gevechtsacties van 4-8 RI , is er ook ruimte voor de onvermijdelijke ancedotes. Hierdoor het een lekker sappig boek is geworden en plezierig om door te lezen. Ook zijn in het boek drie dagboeken van veteranen integraal opgenomen. Daaruit blijkt duidelijk dat de tijd in Indië door iedereen anders ervaren werd. Maar net in dat gedeelte duikt wel het oude euvel van jargon de kop op. Zo zou het bv. wel handig zijn geweest als de schrijver zou uitleggen wat een kreet als ‘het belabberen van een kampong’ betekend.

Met dit fraaie boek is Olsthoorn erin geslaagd om een totaal plaatje te schetsen voor een bataljon in Nederlands-Indië. Wil je idee krijgen hoe het dagelijkse leven en werken er uitzag voor een uitgezonden bataljon op Java, lees dan dit boek. Met dit zeer complete boek is een te dure aanschaf van het originele ‘4-8 op wacht’ overbodig geworden. Oltshoorn spreekt geen waardeoordeel uit over de inzet van dit bataljon en dat hoeft ook niet. Lees die dagboeken maar door en dan merk je hoe de veteranen er in die tijd zelf over dachten. Of het nu fout was of niet, het is gebeurt en daar kan de moderne geschiedschrijving niets aan veranderen. Olsthoorn heeft ons nu wel de mogelijkheid gegeven om daarover een eigen afweging te maken.

Exemplaren van dit in eigen beheer uitgeven boekwerk zijn verkrijgbaar à €36,00 (incl. verzendkosten) bij de auteur en die is bereikbaar via email op; Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Henry Klom Juli 2019 voor de website van Mars & Historia